Hasierako orria - www.munduabizikletaz.blogspot.com

MARTXOA 1.260 km

KANBODIAK ONGI ETORRI BEROA

Ongi etorri beroa eman digu herrialde honek zentzu askotan. Lehenengo beroaldia mugan bertan izan genuen mugako poliziarekin. Guk bagenekin bisaren kostua 20 dolarrekoa zela, baina bagenekien baita ere gehiago eskatuko zigutela, horrelaxe esan baitziguten beste bidaiari batzuk. Bisa eskatzeko orria beteta eta pasaportea eman genizkion emakumezko poliziari eta hortxe eskatzen dizkigu 25 dolar bisa bakoitzeko. Guk ezetz, badakigula 20 direla eta ez dizkiogula gehiago emango. Purrustaka hasi zitzaigun builaka, ezer ez dakigula esanez. Guk, lasai lasai, berriz ezetz, badakigula 20 dolar direla eta ez dugula gehiago ordainduko. Oihuka bulegotik kanpo bidali gintuen eta kanpoan itxaroteko esan. Bost minuturen ostean pasaporteak berriz eskatu eta 20 dolar bakoitzeko. Biba! Kanbodian gaude!

Lehenengo egunetan Kardamomo mendien hegoaldeko zatia zeharkatu genuen. Kardamomo mendiak oihanez estaliak daude eta guk pasatako zatian altuera handirik ez badago ere aldapa politei aurre egin behar izan genien.

Eskerrak laguntzatxoren bat ere jasotzen dugun noizean behin.

Ongi etorri beroa izan da jendearen berotasunagatik. Lehenengo egunetatik sentitu dugu jendearen irribarrea eta poztasuna. Trapang Roung herrixkan Chhay Karn anderearen etxean lo egin eta arratsalde ederra pasa genuen familiarekin.

Etxeko mutila eskolako lanak egiten. Eskuineko eskuan arkatza eta ezkerrekoan esku-argia.  

Haurrek etengabe, uneoro, “hello, hello” oihukatzen digute bizikletaz goazela. Gu denei erantzuten saiatzen gara baina batzuetan ezinezkoa da! Hori bai, argazkia ateratzera gerturatuz gero… aurpegia aldatu zitzaien neskatila hauei.

Edozein toki da ona agurtzeko.

Itsasoari denboraldi batez agur esateko aukera polita eman digu Kanbodiako kostaldeak. Kampot herrian arrantzalea kaiola uretara jaurtitzen.

Kep herrian behar bezalako agurra eman genion: arraina jan, hondartzara joan eta ilunabar ederraz gozatu. Kepeko Karramarro Merkatuak oihartzun handia du.

Emakumea saskitik karramarro freskoa hartzen.

Kanbodiar familia asko hurbiltzen da Kepeko hondartzara.

Eta ongi etorri beroa eman digu Kanbodiak tenperaturak gorantz doazelako eta eguzkiak geroz eta gogorrago jotzen duelako. Pnhom Phen hiriburura iritsi aurreko bi egunetan bero galanta izan genuen. Bizikletetako potoetan daramagun ura pixa bezain bero jartzen da eta geroz eta geldialdi gehiago egiten ditugu ur hotza edateko.

Euskal Herrian bere garaian esneketaria edo butaneroa ikusten bagenituen, hemen izotz banatzailea dugu. Kamioia sekulako izotz pusketaz beteta dendaz denda izotza banatzen doa.

Gero dendariek puska txikiagoetan zatitu eta, argazkian ikusten den bezala, elektrizitaterik gabeko izotz kutxa laranja eta gorritan  sartzen dituzte edari, janari eta hotz mantendu beharreko guztiarekin. Guri zerbitzu ederra egiten digute!

PHNOM PENH

Bero galantarekin iritsi ginen hiriburura baina bertan lasaitzeko aukera izan genuen. Phnom Penh ez da hiri handia eta nahiko lasai ibili ginen gora eta behera bertako  txokoak ezagutzen. Mekong ibaiaren ertzean dago hiria eta giro polita sortzen da ibai ertzean dagoen pasealekuan. Hori bai, ibaia gurutzatzeko itxaronalditxo bat egin behar dute bertako biztanleek. Horretan aurkitu genuen moto andana.

Ontzia etorri eta denak barrura.

Batzuk bainua hartzeko ere adorea dute. Garbia egongo ote da ura?

Turismoari gure denbora eskaini genion. Museo Nazionala

Errege Jauregia

Independentziaren monumentua

Eta jarraian, tarte berezia merezi duen, Tuol Sleng Genozidioaren Museoa. Benetan latza da toki honetan gertatutakoa. 1975. urtean Khemer Gorriek , Pol Pot liderrak aginduta, eskola hau jendea atxilotzeko, galdeketak egiteko, torturatzeko eta erailtzeko prestatu zuten. Eskola hutsik zegoen hiriko jende gehiena landa eremuetara bidali baitzuten lan egitera. 1975. urtetik 1978. urtera milaka pertsona pasa ziren hemendik eta gehienen patua heriotza izan zen. Atxilotuen argazkiak, dokumentuak, konfesio behartuak, tortura tresnak… ikusgai daude. Oso latza da. Irudi gogorrenak ez ditugu jarri baina gai honi buruz gehiago jakin nahi duenak erraz eskuratu dezake informazioa sarean. Hain toki ederra eta bizia den ikastola bat zertan bihur daitekeen.

Herrialde honetako bizitasuna ikusita oso zaila egiten zaigu duela hain gutxi horrelako basakeriak gertatu direla  pentsatzea. Heriotzatik bizira pasa ginen azkar asko, kolore bizi-biziak baitauzka hiri honek gaur egun. Toki bizietan bizienak  merkatuak dira.

Kanbodiako biztanleek izugarri gustuko dituzte hamakak. Edozein txokotan aurkitu dezakezu bat eta bertan norbait etzanda atsedena hartzen. Eguerdian, eguzkiak gogor jotzen duenean, orduan bete beteta daude gehienak.

Merkatuko dendariek aulkirik ere ez dute behar beraien dendatxoetan.

Guretzat Phnom Penheko gauzarik politenetakoa arratsalde partean sortzen den giroa da. Jendeak kalera jotzen du, parkeetara, pasealekuetara, jarduera fisiko ezberdinak egitera; oinez, korrika, pilotarekin… eta martxosoenak, dantzatzera!  Taldeetan sakabanatzen dira txoko ezberdinak antolatuz eta talde bakoitza bere musikarekin,  koreografiekin eta gidariarekin sekulako aerobic saio irekiak antolatzen dituzte egunero. 

Konturatu gabe joateko ordua iritsi zitzaigun. Toki interesgarria iruditu arren  orain Tonle Sap lakurako bidea hartu behar dugu. Hori bai, modu solemnean esan genion agur Phnom Penhi Erregea Jauregiaren aurrean.

UR (TOMLE SAP)

Phnom Penh utzi eta kilometro gutxira Kanbodiako nekazal paisaiaz inguratuak geunden. Nekazaritzaz bizi da kanbodiarren gehiengoa oinarrizko gauzekin.

Gurean asteburutan autoa garbitzea oso ohikoa bada hemen animaliak garbitzen topatu ditugu batzuk.

Bidean topatzen ditugun tenplu guztietatik baten bat bisitatzeko tartea hartu dugu.

Tomle Sap lakura iritsi eta bertan topatu genuen Kompong Luang herrixka. Herria lakuan dagoenez bertara iristeko modu bakarra txalupa hartzea da.

Asian zehar aurkitu daitezkeen ur gaineko herri hauekin txundituta gaude. Lurreko herriek duten guztia daukate baina, hori bai, dena ur gainean. Orduak eman genituen bertako bizitzaz gozatzen.

Etxeak

Dendak

Kaleak

Etxez etxeko saltzaileak

Haurrak eskolara

Eta, nola ez, arrantzaleak. Beraiek dira herri honetako eta laku osoko protagonistak. Lakuak ematen dien arrainez bizi dira familia gehienak eta berein inguruan sortu dira ur gaineko herrixka hauek.

Adinak ez du garrantzirik.

Bertan gaua egiteko aukera izan genuen. Ilun egon arren bizitzak ez du etenik.

Kompong Luang atzean utzi genuen Battambang hirira joateko baina oso bizipen ederrak eraman genituen gurekin.

Tailandian ez bezala hemen moto gutxiago eta bizikleta gehiago ikusten da. Ikasle gehienak bizikletaz hurbiltzen dira eskolara. Oso pozgarria da  ikastetxeetako aparkalekuak ikustea.

Kanbodiako emakumeak oso dotoreak dira eta, ahal dutenek, asko zaintzen dute beraien burua. Oso ohikoa da hanketako eta oinetako azkazalak dotoretzen ikustea. Battambangeko merkatuan dendariak beraien postuan zebiltzan,edozein toki da aproposa atontzeko.

Alforjak ostatuan utzi eta Battambangeko inguruak ezagutzeko eguneko txango bat egin genuen. Errepide nagusiak utzi eta kolore grisa gorri bilakatzen da.

Hirietan zein herrietan hamakek arrakasta handia dute.

HARRI (ANGKOR)

Battambangetik Siem Reap hirira txalupaz joan ginen. Lehenengo ibaitik eta gero Tomle Sap lakutik berriz ere. Siem Reap hiri ezaguna da gaur egun Angkorreko tenplu ezagunak bisitatzeko oinarrizko kanpamendu bilakatu delako. Hiria, egia esan, ez zitzaigun batere gustatu. Turistentzat antolatutako makina bat denda, jatetxe, hotel, taberna, bidaia-bulego… imajina dezakezuen guztia eta gehiago.  Baina Angkor hortxe dago eta milaka eta milaka pertsona erakartzen ditu urtero. Zergatia ulertzeko aukera izan genuen.

Toki ederra izateaz gain oso eremu zabala hartzen du. Dozenaka tenplu dago bertan, txikiak, handiak, berrituak, berritu gabeak … bi egun oso eman genituen gure bizikletak hartu eta ingurua ezagutzen.

Tenplu famatuenetarikoa bat Bayon tenplua da, bere aurpegi ugariengatik  ezaguna.

Beste tenplu asko oihanak janda jarraitzen dute oso imajina ederrak eskainiz, magikoak.

Naturak bere hatzaparrez estaltzen du gizakiaren lana. Lehenengo estali eta gero jan.

Angkor asko gustatu zitzaigun, baina ez aztarna zaharrengatik bakarrik, inguruan dagoen bizitzagatik ere bai.

Turistoi gauzak saldu nahian kanbodiar ugari dabil inguruan. Margolari hau bere margoak saldu nahian zabilen.

Angor osoko tenplurik garaiena eta ezagunena Angor Wat da. Kanbodiarrentzat tenplurik garrantzitsuena da, beraien banderan ere agertzen da irudia.

 Angkorri agurra bizikleta gainean eman genion. Iparralderako bidea hartu genuenean  azken aldiz pasatu ginen tenpluen aurretik. Laoseko muga dugu helburu.

AGUR KANBODIA

Kanbodiako azken egunak egunik gogorrenak izan dira guretzat. Siem Reap turistikoari eta Angkorreko tenpluei agur esan eta ibilbide turistikotik at geratzen den bidea hartu genuen Stung Treng herrirantz. Asfaltoa lurragatik aldatu genuen.

Nahiz eta lurrezko pista egoera onean egon lau egun gogor izan genituen beroagatik batez ere. Herriz herri ibili ginen oso zonalde apalean. Gauza gutxi inguruan.

Errepidea berritzen dabiltza zonalde honetan eta errepide ertzean etxe berri asko eraikitzen. Egurrezko etxeak, inguruko basoetatik ateratako egurra.

 Batzuek lanerako langileak dituzte. Beste batzuk, familia honek bezala, beraien etxe propioa eraiki behar dute.

Errepide berriek zubi berriak behar dituzte.

Kanbodiako beste eremuetatik etorritako familiak dira asko. Beraien zonaldean lantzeko lur gutxi daukate eta inguru honetan lurra soberan dago. Baina lurra lantzeko prestatu egin behar da eta horretarako lehenengo pausua baso zati bat erretzea da. Batzuetan nahiko desolatua agertzen zen paisaia.

Kasaba moztu eta lehortzen jartzen dute toki askotan. Inguratuta aurkitu genuen emakumea.

Beroari aurre egiteko, bertako jendeak egiten duen bezala, putzu azpian burua sartuz gure burua freskatzen dugu.

Bide-lagunak

Tokiz toki mugitzeko garraioa beti jendez eta trastez gainezka

Srilau herrixkan lo egitea egokitu zitzaigun eta ez zegoen gauza handirik inguruan. Galdezka hasi eta bikote honek beraien etxean lekua egin zigun. Hauek ere Kanbodiako beste zonalde batetik etorri dira hona lur eta bizitza berri baten bila.

Hori bai, etxea eraikitze prozesuan zegoen. Egurrezko bi horma eta teilatua zituen eginak.

Afaltzeko zeukatena eman ziguten, arroza eta arrautzak, eta gosaltzeko gauza bera.

Bizilagunak ere oso jatorrak ziren eta saltsan ibiltzeko aukera izan genuen.

Goizean goiz gauzak prestatu eta berriz bidera. Agur eta eskerrik asko!

Herrialde bakoitzean gure bizio txikiak aurkitzen ditugu eta Kanbodian ere egon dira:

Ogia. Benetako ogia topatu dugu Kanbodian, zenbat hilabete ogirik jan gabe! Makina bat ogitarteko jan ditugu.

Kafea izotzarekin. Kafe beltza esne kondentsatuarekin nahasten dute. Egunean bi gutxienez.

Eta anana. Zeinen gustura jan ditugun ananak. Oso osorik eskatu eta sekulako abileziarekin zuritu eta mozten dituzte jateko prest utziaz.

Kanbodian gauza gehienak oso onak izan badira ere, bere aurpegi latza ere badu. Ingurune honetan gerra garaian mina ugari erabili zen. Gerra bukatu arren, lur azpian jarraitzen dute mina hiltzaile askok eta gaur egun ere mina hauengatik jendeak zauritu edo bizitza galtzen du. Kanbodian gertutik bizitu dugu drama hau. Jende ugari ikusi dugu hankarik gabe, besorik gabe edota itsu. Ia egunero topatu dugu elbarrituren bat eta hori ez da kasualitatea.

Plastikozko ordezko hanka dauka familiako aitak.

Angkorreko zaindariari eskua falta zaio.

Baina agurra irribarre batekin eman nahi diogu Kanputxeari (bertako askok, oraindik, herrialdearen izen zaharra erabiltzen du). 1.300 km izan dira bizikletaz, gehienak lauak, eta kilometro gehienetan haurren bat “hello hello” oihukatuz izan dugu. Kosta, hondartza, historia, lakua, tenpluak, Mekong…  denetarik  izan dugu. Hartu gintuen berotasunarekin agurtu dugu herrialdea hain gustuko dituzten hamaka batetik.

Hasierako orria - www.munduabizikletaz.blogspot.com